Televizyon İzlemenin Bebekler Üzerindeki Etkileri
En yaygın olarak kullanılan teknolojik aletlerden biri olan televizyon artık her evde mevcut. Üstelik bu teknolojik alet artık hayatımızda öyle bir alışkanlık ki çoğu zamanda izleyelim ya da izlemeyelim gün içerisinde arka planda açık bulunmakta.
Hem bu süre zarfında hem de yetişkinler film ya da dizi izlerken çocukların televizyona oldukça fazla maruz kalması son zamanlarda tartışma konusu haline geldi. Üstelik buna ek olarak eğitici ve öğretici amaçlarla çocuğa izletilen reklam ya da çizgi filmlerin de etkileri hala tartışılmakta. Peki, çocuklar ne zaman televizyon izlemeye başlayabilir? Bu teknolojik aletin çocuk gelişimine etkileri neler? Gelin tüm bu sorulara birlikte yanıt bulalım.
Çocuklar ne zaman televizyon izlemeye başlayabilir?
Uzmanlar tarafından yapılan uzun süreli araştırmalarda çocukların erken yaşlarda televizyon izlemesinin gelişimleri üzerinde kalıcı hasarlar bırakabileceği kanıtlanmıştır. Özellikle bilişsek yönden olumsuz olarak etkilenen 2 yaş altı çocuklar, konuşma bozuklukları ve yetersiz dil gelişimi ile karşılaşabilmektedir. Bu nedenle çocukların televizyonla ilk tanışmaları 2 yaşından sonra olmalıdır. Aileler zaman zaman çocuğu televizyona maruz bırakmak ile çocuğa televizyon izletmek arasında fark olduğunu düşünse de aslında 0-2 yaş aralığındaki çocuklar için herhangi bir reklam filmi izlemek dahi oldukça zararlıdır.
Erken yaşta televizyon izlemek ne gibi sorunlara yol açıyor?
Erken yaşta televizyon izlemeye başlayan çocuklarda görülen en belirgin yan etki dil gelişiminde aksaklıklar olmakla birlikte buna ek olarak farklı problemler de yer almaktadır. Televizyon ekranı ile ilişki kuran çocuklarda hiperaktivite bozuklukları, dikkat eksiklikleri, öğrenme güçlükleri ve otizm gibi sorunlar gözlemlenmekte.
Televizyon izleyen çocuklarda gözlemlenen bu sorunlar arasında en tehlikeli sonucun otizm olduğunu vurgulayan doktorlar, bu hastalığın beyinde yer alan kimyasal dengenin bozulması ile ortaya çıkan gelişimsel bir aksaklık olduğunu söylemekte. Televizyon izlemek ile otizm arasında bilimsel olarak doğrusal bir bağlantı henüz kanıtlanamamış olsa da televizyon ile 2 yaşından önce tanışarak uzun süre maruz kalan çocuklarda otizm belirtileri gözlemlendiği bilinmektedir. Zayıf kelime haznesi, konuşmada bozukluk, sosyal becerilerde gerilik, farklı insanlar ile yaşanan iletişim bozuklukları ve ilgisizlik gibi anormal davranışların gözlemlendiği otizm, çocukları hayatı boyunca etkileyebilecek bir davranış bozukluğudur. Bu nedenle buna yol açabilecek olan tüm riskleri ortadan kaldırmak adına çocuklar 2 yaşından önce televizyon ile karşı karşıya gelmemelidir.
Tüm bunlara ek olarak televizyon izlemenin çocuklarda öğrenme sürecini etkilediği ve hafıza gelişimlerinde gerilemeye yol açtığı da bilinmekte. Çünkü çocuklar, her şeyi yeni keşfetmeye başladıkları süreçte videolar ile değil canlı bağlantılar üzerinden analiz edebildikleri mimikler ile çok daha kolay öğrenmekte. Ayrıca televizyon başında genellikle hareketsiz durduğu için vücudundaki melatonin hormonu baskılanan çocuklarda görülen kalitesiz uyku ve uyku bozuklukları da çocuk gelişiminde tehlike yaratan unsurlar arasında.
2 yaş üzeri çocuklar için kontrollü televizyon izlemek yararlı mıdır?
Her teknolojik alet gibi televizyonlar da doğru kullanıldığı takdirde yararlanılabilecek aygıtlar arasında yer almaktadır. Gelişimini olması gerektiği şekilde takip eden 2 yaş üstü çocuklar öğrenme bakımından oldukça aktiftir. Bu aktif dönemde ise çevrelerinde karşılaşmadıkları birçok konuyu bir ebeveyn ya da bakıcı kontrolünde televizyonlardan izlemeleri mümkündür. Doğada bulunan hayvanlar ya da besinler bir çizgi film aracılığı ile çocuğa keyif alacağı şekilde aktarılabilir. Bu noktada dikkat edilmesi gereken unsurlar çocuğun televizyon izleme süresi, izlediği şeyin içeriği ve ne sıklıkta tekrar edildiğidir. Tüm bu konular kontrollü ve kısıtlı olmalıdır. Ayrıca çocuğa izletilen bir görselin televizyondan aktarılması ve telefondan aktarılması arasında da fark bulunduğundan bu ayrım iyi bir şekilde yapılmalıdır.
Sahip oldukları hareket algısı ile birlikte 2 yaş üstü çocukların dikkatini çekmeyi başaran televizyonlar, doğru kullanıldıkları takdirde algısal ve motor gelişimine katkıda bulunabilir, öğrenim sürecini kolaylaştırabilir. Ebeveynler çocukları için kar/zarar dengesini göz önünde bulundurarak belirli limitler ile bu teknolojik aletleri doğru zamanda hayatlarına dâhil edebilirler. Fakat bu çok da masum olmayan teknolojik aygıtın yanlış zaman ve aşırı kullanılması durumunda oluşacak riskler de göz ardı edilmemelidir.