Monte Carlo Yanılgısı: Şansın Hafızası Yoktur
Monte Carlo yanılgısı veya kumarbaz yanılgısı olarak da bilinen bu kavram, psikolojide sıkça karşımıza çıkan bir bilişsel önyargıdır. Bu yanılgıya göre insanlar, geçmişte meydana gelen olayların gelecekteki olayları etkileyeceğine inanırlar. Özellikle şansa dayalı oyunlarda bu yanılgı çok daha belirgin hale gelir.
Nasıl Oluşur?
Örneğin, bir zar atma oyununda art arda beş kez altı geldiğini düşünelim. Bu durumda birçok kişi, bir sonraki atışta alt gelme olasılığının daha düşük olduğunu düşünerek başka sayılara bahis yapma eğiliminde olabilir. Ancak gerçekte, her bir zar atışı bir öncekinden bağımsızdır ve her seferinde altı gelme olasılığı aynıdır.
Neden Yanlıştır?
- Bağımsız Olaylar: Şans oyunlarındaki olaylar birbirinden bağımsızdır. Önceki sonuçlar, sonraki sonuçları etkilemez.
- Olasılık Sabitliği: Bir olayın gerçekleşme olasılığı, olayın daha önce ne kadar sık veya nadir gerçekleştiğine bağlı olarak değişmez.
Neden Bu Yanılgıya Düşeriz?
- Kısa Vadeli Kalıplar: İnsan beyni, rastgele olaylarda bile kalıplar arama eğilimindedir. Bu, hayatta kalmamızı sağlayan evrimsel bir özelliktir. Ancak bu özellik, şans oyunlarında yanılgılara yol açabilir.
- Kontrol İllüzyonu: İnsanlar, kontrol edemedikleri olaylar üzerinde bile bir miktar kontrol sahibi olduklarını düşünme eğilimindedir.
Günlük Hayattaki Örnekler
- Piyango: Bir piyango bileti tutturan kişinin, bir sonraki çekilişte de kazanma olasılığının daha yüksek olduğunu düşünmesi.
- Rulet: Rulette topun birkaç kez kırmızıya gelmesinin ardından, bir sonraki dönüşte siyahın geleceğine inanılması.
- Spor Bahisleri: Bir takımın birkaç maçı üst üste kaybetmesinin ardından, bir sonraki maçta kazanacağına dair beklentiler.
Özetle:
- Geçmişteki olaylar, gelecekteki olayları etkilemez.
- Şans oyunlarındaki her olay bağımsızdır.
- Olasılık sabittir ve geçmiş sonuçlara göre değişmez.
