Magnus Etkisi: Dönen Cisimlerin Sapması
Magnus etkisi, dönmekte olan bir cismin, hava akışı üzerinde yarattığı basınç farkı nedeniyle yörüngesinden sapmasına neden olan bir fiziksel olaydır. Bu etki, genellikle dönmekte olan toplarda (veya silindirlerde) harekete başlangıç noktasından itibaren kavis yaparak izlediği yolda gözlemlenir.
Etkinin Temelleri
- Bernoulli Prensibi: Dönmekte olan bir cisim, hava akışının bir tarafında diğerinden daha hızlı bir hava akışı oluşturur. Bernoulli prensibine göre, hava akışının hızı arttıkça basıncı azalır.
- Momentumun Korunumu: Dönen cisim, havaya momentum (hareket miktarı) aktarır. Momentum korunumu yasasına göre, toplam momentum sabit kalmalıdır.
Topun üst kısmındaki hava daha hızlı hareket ettiğinden, basıncı düşer. Alt kısımdaki hava ise daha yavaş hareket ettiğinden basıncı daha yüksek olur. Bu basınç farkı, topa yanal bir kuvvet uygular ve bu kuvvet topun yörüngesinden sapmasına neden olur.
Örnek
Futbolda falsolu vuruş yaparken, topa geriye doğru spin verilir. Bu spin, topun üst kısmındaki havanın daha hızlı hareket etmesine neden olur. Oluşan basınç farkı, topa sağ tarafa (sol ayağınızla vuruyorsanız) veya sol tarafa (sağ ayağınızla vuruyorsanız) yanal bir kuvvet uygular ve bu kuvvet topun yörüngesinden kavisli bir şekilde sapmasına neden olur.
Magnus etkisi, futbolda, tenisde, beyzbolda ve basketbolda gibi birçok sporda önemli bir rol oynar. Ayrıca, dönerek ilerleyen füzelerde ve bazı mühendislik uygulamalarında da kullanılır.