Whataboutism Nedir ve Tartışmalarda Nasıl Kaçınılır?

"Whataboutism" (ya da Türkçede "ne de olsa o da var" yaklaşımı) bir tartışma veya eleştirinin yanı sıra, karşı tarafın aynı ya da benzer bir konuda yaptığı hataları veya eksiklikleri gündeme getirme taktiğidir. Bu yöntem, bir kişinin yaptığı hatayı veya eleştiriyi geçiştirmek amacıyla karşı tarafı suçlayarak dikkatleri başka bir konuya yönlendirmeyi amaçlar. Yani, bir eleştiri yapıldığında bu yaklaşım, "Ama senin de bunu yapman ne olacak?" şeklinde bir yanıt vererek konuyu saptırmaya çalışır. Bu, tartışmanın esas konusunu kaybettirir ve genellikle sağlıklı bir çözüm üretmeye yönelik verimli bir yaklaşım değildir.

İşte bir whataboutism örneği:

Kişi A: "Hükümet çevre kirliliğini ciddi şekilde artırıyor. Hava kirliliği her geçen gün daha da kötüleşiyor."

Kişi B: "Ama senin evin de çok kirli, hiçbir şey yapmıyorsun. Neden önce kendi evini temizlemiyorsun?"

Burada Kişi B, Kişi A'nın hükümet eleştirisini geçiştirip, dikkatleri başka bir konuya yönlendirerek tartışmanın ana temasından sapmıştır. Bu, whataboutism taktiğiyle yapılan bir yanıt olur.

Whataboutism'in bazı temel özellikleri şunlardır:

1. Tartışmayı Saptırma: Whataboutism, ana konuya odaklanmaktan kaçınarak, dikkati başka bir konuya çekmeyi amaçlar. Bu, tartışmanın esas meselesinden sapmayı sağlar.

2. Suçlama ve Savunma: Bu yaklaşımda, bir kişinin yaptığı bir hata ya da eleştirisi karşısında, karşı tarafın benzer bir hatasını veya kusurunu gündeme getirir. Bu, genellikle savunma amacı taşır ve eleştirinin geçerliliğini geçersiz kılmaya çalışır.

3. Yanıtın Konu Dışı Olması: Whataboutism'de verilen yanıt, aslında tartışılan konunun dışında bir şeydir. Yani bir kişi çevre kirliliğini eleştiriyorsa, yanıt çevre kirliliğinden değil, başka bir konuda yapılan bir hata üzerine olur.

4. Ahlaki İkiyüzlülük: Whataboutism, genellikle bir kişinin eleştirisini geçersiz kılmaya yönelik ahlaki iki yüzlülük içerebilir. Örneğin, bir kişi başka birinin yaptığı hatayı eleştirirken, kendisi aynı hatayı yapıyorsa, bu durum eleştiriyi geçersiz kılmaya yönelik bir çaba olabilir.

5. Problemi Çözmeye Yönelik Olmaması: Bu yaklaşım, genellikle bir çözüm arayışı değil, yalnızca tartışmayı geçiştirme amacı güder. Dolayısıyla, sorunun özüyle ilgili herhangi bir yapıcı konuşma yapılmaz.

6. Yönlendirilmiş Eleştiri: Whataboutism, genellikle karşı tarafı suçlamak ve eleştirmek için kullanılan bir yöntemdir, ama bu eleştiri çoğu zaman asıl tartışma konusuyla ilgisizdir.

Whataboutism zararlı olmasının birkaç nedeninden dolayı eleştirilir:

1. Ana Konudan Sapma: Whataboutism, tartışmanın esas konusundan saptırır ve bu da sorunun gerçek çözülmesini engeller. Bu yaklaşım, tartışmayı konudan alıp başka bir noktaya taşır, böylece sorunları göz ardı etmeye yol açar.

2. Yapıcı Tartışmayı Engeller: Gerçek bir çözüm bulmaya yönelik sağlıklı bir tartışma yapılması yerine, karşılıklı suçlamalar ve dikkat dağıtıcı argümanlar öne çıkar. Bu da sorunların derinleşmesine ve çözüm arayışının ortadan kalkmasına sebep olabilir.

3. İkiyüzlülüğü Teşvik Eder: Whataboutism, bazen eleştiren kişiyi savunmak amacıyla ahlaki ikiyüzlülüğe yol açabilir. Bir kişi başkasını eleştirirken, kendi benzer davranışlarını görmezden gelir ya da bunu sorgulamaz. Bu da tutarsızlık yaratır ve insanların dürüstlüğüne zarar verir.

4. Sorunların Üzerini Örter: Bir tartışma sırasında whataboutism kullanan kişi, genellikle çözülmesi gereken bir problemi görmezden gelir. Eleştirilen durumu değiştirmek ya da iyileştirmek yerine, dikkat başka bir meseleye kaydırılır. Bu, esas sorunun çözülmesini engeller.

5. Daha Az Empati ve Anlayış: Whataboutism genellikle, bir kişinin duyduğu rahatsızlık ya da eleştiriyi küçümsemek anlamına gelir. Bu, karşılıklı anlayış ve empatiyi zedeler ve taraflar arasındaki iletişimi bozar.

6. Zihinsel Hareketsizlik: Bu yaklaşım, insanlar arasındaki tartışmalarda derinlemesine düşünmeyi ve analitik düşünmeyi engeller. Sadece "ama sen de" diyerek tartışmalar geçiştirilir, bu da daha derinlemesine ve anlamlı bir diyalog kurmayı zorlaştırır.

Whataboutism'den kaçınmak, sağlıklı ve verimli tartışmalar yapabilmek için önemlidir. İşte bunun için izlenebilecek bazı stratejiler:

1. Konuya Sadık Kalmak: Tartışmada odaklanılması gereken ana konu neyse, ona bağlı kalmak önemlidir. Karşı tarafın eleştirisini başka bir konuya kaydırmaya çalıştığında, konuyu net bir şekilde hatırlatarak geri dönmek faydalı olacaktır.

2. Empati ve Dinleme: Karşı tarafın bakış açısını anlamaya çalışmak, tartışmaların daha yapıcı olmasına yardımcı olur. Kendi görüşünüzü savunurken, karşı tarafı dinlemek ve onların endişelerine saygı göstermek, whataboutism'i engellemeye yardımcı olabilir.

3. Sorunları Tanıma ve Çözüm Arama: Bir eleştiriyi ya da sorunu savunmak yerine, o sorunun farkında olun. Eleştirilen konu hakkında düşünerek, çözüm önerileri sunmak daha verimli olacaktır. Sorunun varlığını reddetmek yerine, ona yönelik somut adımlar önerilmesi daha faydalı bir yaklaşım olacaktır.

4. Tartışmayı Kişisel Hale Getirmemek: Whataboutism, genellikle kişisel suçlamalarla ortaya çıkar. Tartışmaların kişisel hale gelmesini engellemek için odak noktası her zaman konular ve çözüm önerileri olmalıdır. Bu, tartışmanın yapıcı kalmasını sağlar.

5. Kendi Hatalarını Kabul Etmek: Eğer kendiniz de benzer bir hata yapıyorsanız, bunu kabullenmek önemli bir adımdır. Karşı tarafın eleştirisine savunma yapmak yerine, hatanızı kabul ederek çözüm odaklı bir yaklaşım benimseyebilirsiniz.

6. Nazik ve Saygılı Olmak: Eleştiriler, nezaketle ve saygılı bir şekilde karşılanmalıdır. Karşı tarafın söylediklerini küçümsemek veya onları geçiştirmek, tartışmanın verimliliğini azaltır. Bu, whataboutism'den kaçınmanıza ve daha sağlıklı bir iletişim kurmanıza yardımcı olur.

7. İlgili Konuya Geri Dönme: Eğer biri tartışmanın konusundan sapmaya başlarsa, “Bu konu dışında konuşmak istemiyorum, lütfen ana meseleye dönelim” şeklinde nazik bir şekilde hatırlatmak, konuyu doğru bir şekilde sürdürmenizi sağlar.

Whataboutism tartışmalarda sağlıklı iletişimi engeller ve sorunların çözülmesini zorlaştırır. Konuya odaklanmak, empati kurmak ve yapıcı bir yaklaşım benimsemek, verimli tartışmalar için önemlidir.