Ponzi sistemi, yüksek getiri vaat ederek insanları sisteme dahil eden ve yeni yatırımcıların parasıyla eski yatırımcılara ödeme yapan bir dolandırıcılık yöntemidir. Bu sistem, bir piramidi andırdığı için "Ponzi piramidi" olarak da adlandırılır.
Ponzi sistemleri genellikle karmaşık finansal araçlar veya yatırım fırsatları vaat ederek çalışır. Sisteme katılanlara genellikle kısa sürede yüksek getiri elde edecekleri söylenir. Bu yüksek getiriler, yatırımcıları sisteme dahil olmaya teşvik eder.
Ponzi sistemleri, yeni yatırımcıların parası olmadıkça ayakta duramazlar. Yeni yatırımcı sayısı azaldığında, sistem çöker ve yatırımcılar paralarını kaybeder.
Ponzi sistemleri, tarih boyunca birçok kez kullanılmıştır. En ünlü Ponzi dolandırıcılığı, 1920'lerde Charles Ponzi tarafından gerçekleştirildi. Ponzi, yatırımcılara posta pullarında kâr elde edeceklerini vaat ederek 20 milyon dolar topladı. Ponzi sistemi, kısa sürede çöktü ve Ponzi hapse atıldı.
Türkiye'de de Ponzi sistemleri kullanılmıştır. Örneğin, 2017'de Çiftlik Bank adlı bir şirket, yatırımcılara oyun oynayarak para kazanabileceklerini vaat ederek 1 milyar TL topladı. Çiftlik Bank sistemi de çöktü ve kurucusu Mehmet Aydın yurtdışına kaçtı.
Ponzi sistemlerinden korunmak için aşağıdakilere dikkat etmek gerekir:
- Yüksek getiri vaat eden yatırım fırsatlarına karşı dikkatli olun.
- Yatırım yapmadan önce araştırma yapın ve sistemin güvenilirliğini değerlendirin.
- Paranızı yatırmadan önce sözleşmeyi dikkatlice okuyun.
Ponzi sistemleri, en yaygın dolandırıcılık türlerinden biridir. Bu sistemlerden korunmak için dikkatli olmak gerekir.
