Melena, üst gastrointestinal sistemdeki kanamadan kaynaklanan, kötü kokulu, anormal, siyah ve katran rengi dışkıdır. Melena, karakteristik olarak ağız, yemek borusu, mide ve ince bağırsağın ilk kısmını içeren GİS'teki kanama sonucunda meydana gelir. Yaşanan bu kanama, dışkı çıkmadan önce sindirim sisteminde dolaşırken siyaha döner. Bazı melena vakaları alt GİS'de yer alan kalın bağırsağın kolonundaki kanamalar sonucunda da ortaya çıkabilir.
Melena, üst GİS'teki kanamanın ciddi bir belirtisidir ve acil tıbbi müdahale gerektirir. Melena'nın yaygın nedenleri şunlardır:
- Ülser: Ülser, mide veya ince bağırsağın iç yüzeyinde oluşan bir deliktir. Ülserlerin en yaygın nedeni Helicobacter pylori (H. pylori) adlı bakterinin neden olduğu enfeksiyondur. Diğer ülser nedenleri arasında aspirin, ibuprofen gibi nonsteroidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ'ler), kortikosteroidler ve alkol kullanımı yer alır.
- Varis: Varis, mide veya ince bağırsağın iç yüzeyinde bulunan genişlemiş kan damarıdır. Varislerin en yaygın nedeni, portal hipertansiyon adı verilen karaciğer hastalığıdır. Portal hipertansiyon, karaciğeri besleyen portal venin basıncının artması sonucu oluşur.
- Kanama bozuklukları: Kanama bozuklukları, kanın pıhtılaşmasını zorlaştıran bir durumdur. Kanama bozuklukları, kalıtsal veya edinilmiş olabilir. Kalıtsal kanama bozuklukları arasında hemofilia ve Von Willebrand hastalığı bulunur. Edinilmiş kanama bozuklukları arasında kan kanserleri, karaciğer hastalığı ve böbrek hastalığı bulunur.
- Tümörler: Mide, ince bağırsak veya kalın bağırsakta bulunan tümörler kanamalara neden olabilir.
- Travma: Mide veya ince bağırsağa travma, kanamalara neden olabilir.
Melena'nın belirtileri şunlardır:
- Siyah, katran benzeri dışkı
- Kusma
- Halsizlik
- Baş dönmesi
- Göz kararması
- Bayılma
Melena tanısı, hastanın tıbbi öyküsü ve fizik muayenesi ile birlikte dışkı testleri ve görüntüleme testleri kullanılarak konur. Dışkı testleri, dışkıda kan olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur. Görüntüleme testleri, GİS'teki kanamanın kaynağını belirlemeye yardımcı olur.
Melena tedavisi, kanama kaynağına ve ciddiyetine bağlı olarak değişir. Hafif kanamalarda, hastaya ağızdan veya damardan ilaç verilerek kanama durdurulmaya çalışılabilir. Şiddetli kanamalarda, cerrahi müdahale gerekebilir.
Melena'nın önlenmesi için, ülser, varis ve kanama bozukluklarının riskini azaltmak için adımlar atılabilir. Bu adımlar şunlardır:
- H. pylori enfeksiyonunu önlemek için sigara içmemek ve sağlıklı beslenmek
- NSAİİ ve kortikosteroid gibi ilaçları doktor gözetiminde kullanmak
- Alkol tüketimini sınırlamak
- Kanama bozuklukları için risk faktörlerini azaltmak
Melena, ciddi bir sağlık durumudur ve acil tıbbi müdahale gerektirir. Melena'nın belirtilerini fark ederseniz, derhal bir doktora görünmeniz önemlidir.
