Kararlılık Teorisi (Decision Theory), bireylerin veya organizasyonların belirsizlik veya çeşitli olasılık durumlarında nasıl karar verdiklerini inceleyen bir teoridir. Bu teori, matematik, ekonomi, psikoloji, felsefe ve yapay zeka gibi birçok disiplinde kullanılır.
Kararlılık teorisi, temelde iki ana kategoriye ayrılır:
1. Normatif Karar Teorisi
- Amaç: Rasyonel ve ideal bir şekilde karar vermek için en iyi stratejiyi belirlemek.
- Kapsam: Hangi kararın alınması gerektiğine odaklanır.
- Kullanılan araçlar genellikle matematiksel ve istatistiksel yöntemlerdir.
- Örnek: Risk ve ödül analizi, fayda maksimizasyonu.
2. Deskriptif Karar Teorisi
- Amaç: İnsanların gerçek hayatta nasıl karar verdiklerini anlamak.
- Kapsam: İnsan davranışlarını ve sezgisel süreçlerini analiz eder.
- Örnek: İnsanların risk altındaki davranışları, bilişsel önyargılar (örneğin, çerçeveleme etkisi).
Ana Kavramlar:
- Fayda (Utility): Bireyin kararından elde edeceği toplam memnuniyet veya kazanç.
- Olasılık (Probability): Kararların farklı sonuçlarla ilişkilendirilme ihtimali.
- Rasyonalite: Kararların mantıklı ve tutarlı bir şekilde alınması.
- Risk ve Belirsizlik: Karar verilirken sonucun kesin olmaması durumu.
Uygulama Alanları:
- Ekonomi: Yatırım kararları, portföy yönetimi.
- Psikoloji: İnsan davranışlarının analizi.
- Sağlık: Hastalar ve doktorlar için tedavi seçimleri.
- Yapay Zeka: Algoritmaların karar verme mekanizmalarının geliştirilmesi.
