Hortum, gökyüzünde oluşan ve yeryüzüne doğru spiral şeklinde inen, hızlı dönen dikey hava akımlarıdır. Bu akımların içindeki rüzgarlar saatte 400 kilometreye kadar ulaşabilir ve 1.5 kilometre genişliğindeki 80 kilometrelik bir koridor boyunca önüne çıkan her şeyi tahrip edebilir.
Hortum oluşumu için bir dizi faktörün bir araya gelmesi gerekir. En önemlileri şunlardır:
- Nemli ve sıcak hava: Yeryüzünden yükselen sıcak hava, soğuk hava kütlesiyle karşılaştığında yükselmeye başlar. Bu yükseliş sırasında hava soğur ve nem yoğunlaşarak su damlaları oluşturur.
- Alçak basınç sistemi: Bir fırtına veya alçak basınç sistemi, havada dönme hareketi oluşturur. Bu dönme hareketi, yükselen sıcak hava ile birleşerek hortumun oluşmasına neden olur.
- Rüzgar kesmesi: Farklı yüksekliklerde farklı yönlerde ve hızlarda esen rüzgarlar, yükselen hava kütlesini daha da kararsız hale getirir ve bu da hortum oluşumunu tetikler.
Hortum En Çok Hangi Bölgede Görülür?
Hortumlar, dünyanın her yerinde görülebilir. Fakat, en sık görüldükleri yerler şunlardır:
- Amerika Birleşik Devletleri'nin "Hortum Çıkışı" olarak bilinen Orta Batı bölgesi: Bu bölge, nemli ve sıcak havanın soğuk hava kütleleriyle karşılaştığı ve fırtınaların sıkça görüldüğü bir yerdir.
- Avrupa'nın kuzey ve batı bölgeleri: Bu bölgeler de fırtınalı hava sistemlerinin sıkça geçtiği ve hortum oluşumuna uygun koşulların oluştuğu yerlerdir.
- Bangladeş: Bengal Körfezi'nin nemli ve sıcak havası, Bangladeş'i hortumlar açısından riskli bir bölge haline getirmektedir.
- Arjantin: Arjantin'in Pampas bölgesi de hortum oluşumuna uygun bir iklime sahiptir.
Türkiye'de Hortum Riski
Türkiye'de de hortumlar görülebilir. Özellikle Marmara, İç Anadolu ve Karadeniz bölgeleri hortum riski açısından daha yüksektir. Hortumlar genellikle bahar ve yaz aylarında, fırtınalı hava koşullarında oluşur.
Hortum Oluşumuna Dair Ek Bilgiler
- Hortumlar, çeşitli büyüklüklerde olabilir. Bazı hortumlar sadece birkaç metre genişliğindeyken, bazıları 1 kilometreye kadar genişleyebilir.
- Hortumlar kısa sürelidir. Genellikle birkaç dakika ile bir saat arasında varlıklarını sürdürürler.
- Hortumlar, farklı şekillerde olabilir. En yaygın şekli huni şeklindedir. Fakat, fil hortumu, kamçı veya ipe benzeyen hortumlar da görülebilir.