Hangi Koşullar Altında Beyniniz Değişim Geçirir

Hangi Koşullar Altında Beyniniz Değişim Geçirir

Yaşanan olaylar, beyin yapısında farklılaşmalar oluşmasına yol açabilir. Sadece vücudumuzun değil yaşamımızın da kontrol merkezi olan beynimizde değişiklikler yaratabilen başlıca sebepler hakkında derlediğimiz bilgileri sizlerle paylaşıyoruz.

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)

Travmatik bir olay yaşadığınızda, beyniniz ‘’kaç ya da savaş’’ tepkisi verir.  Çoğu insan travma geçirdikten sonra zaman içinde kendiliğinden iyileşse de, bazıları travma sonrası stres bozukluğu yaşar. TSSB beynin duyguları kontrol eden kısmı olan amigdalanın aşırı aktive olmasına yol açar. Bunun sonucu olarak karar verme alanı olan prefrontal korteksteki aktivite azalır. Amigdalanın aşırı aktive olması anıları oluşturan hipokampüsü de küçültebilir.

Depresyon

Depresyon yalnızca ruh halinizi etkilemekle kalmaz. Bahse konu ruhsal bozukluk beyninizde de değişimlere yol açabilir. Uzmanlar depresyonun muhakeme, kişilik gibi davranışlarla ilgili olan prefrontal loblar da dahil olmak üzere, bazı beyin bölgelerindeki aktiviteyi azalttığını söylüyor. Yapılan bir çalışmada 10 yıldan daha uzun süreden beri depresyonda yaşayan bireylerin yaklaşık %30 daha fazla beyin enflamasyonu geliştirdiğini ortaya koydu. Bu durum hafıza problemlerini ve bunamayı daha kolaylaştıracak, beyin hücresi kaybının artmasına sebep olabilir.  

İnme

Felç beynin bir kısmına kan akışını durması sonucu ortaya çıkar. Kalıcı beyin hasarına neden olur ve ölüme ya da sakatlığa yol açabilir. Semptomlar inmenin nerde bağlı olduğuna göre değişim gösterir. Yaşanan felç beynin sol tarafında ise, vücudun sağ tarafında uyuşma ve konuşmada zorlanma gelişebilir. Felcin beynin sağ tarafında görülmesi, vücudun sol tarafında zayıflık ve uyuşukluk yaşanmasına yol açabilir.  

Alkol Kullanım Bozukluğu

Alkolün beyni olumsuz etkilediği herkes tarafından biline bir gerçektir. Alkol bulanık görme, geveleyerek konuşma ve hafıza kaybına yol açabilir. Bunun esas nedeni, alkolün beyin hücrelerini öldürmesidir. Çok fazla alkol tüketimi zaman için beyne zarar verebilir.

Yapılan bilimsel araştırmalar aşırı alkol tüketiminin beynin bazı bölgelerini küçültebileceğini gösteriyor. Bazı uzmanlar alkolizm sorunu olan kişilerin sık sık alkol tüketmeyen bireylere oranla daha küçük bir hipokampusa sahip olduğunu savunuyor. Hipokampus, beynin öğrenme ve hafızadan sorumlu bölgesidir.

Şizofreni

Şizofreni hastaları bu tip bir zihinsel bozukluğu olmayan bireylerden daha farklı beyinlere sahiptir. Yapılan taramalar şizofreni hastalarında, beyni oluşturan yağlı bir yapısı olan, gri ve beyaz maddenin daha az olduğunu gösteriyor. Beyaz madde beynin derinliklerinde bilginin dolaştığı kısımlarda yer alır. Gri madde ise beyaz maddenin çevresini sarar. Beynin bilgiyi işlemesine yardımcı olur. Şizofreni hastalarında gri madde ortamdan daha önce ayrılır, zaman ilerledikçe beyaz madde de ortamdan uzaklaşır.

Alzheimer Hastalığı

Beyinde yer alan nöron hücreler birbirlerine kimyasal ve elektrik sinyalleri yollayarak iletişimde bulunurlar.  Bu sayede gereken mesaj vücudun geri kalanına yollanır. Alzheimer hastalığı ise nöronlar arası iletişimde bozulmaya yol açar. Hastalık nedeni ile yaşanan parçalanma sonucu amiloid ve tau olarak tanımlanan 2 protein, beyinde birikmeye başlar. Bu aşırı yoğunluk iletişim mesajlarının kesilmesine yol açabilecek karışıklıklara sebep olabilir.

Migren

Migren rahatsızlığı yaşayan bireylerin beyinlerinde bir tür hatalı kablolama olduğundan bahsedilebilir. Bazı sinirler stres ya da parlak ışık gibi tetikleyicilere aşırı tepki verir. Bu durum kimyasalların beyindeki, kan damarlarını daraltmasına yol açan bir aktivite başlatır. Baş ağrısı ve diğer semptomlar gelişmeye başlar. İlerleyen zaman içinde migren beyinde bir miktar gri ve beyaz madde kaybına sebep olabilir.

Beyin Anevrizması

Beyin anevrizması kan damarlarındaki zayıf noktalardır. Bu noktalar genellikle balonlaşır, şişer ve kanla dolar. Birçoğu ince bir sapta asılı duran meyvelere benzetilebilir. Genellikle oluştukları yer beynin tabanındaki arterlerdir. Bazı anevrizmalar sızıntı yapar ya da yırtılır.

Bu durum beyinde ya da beyin ile beyin iç zarı arasındaki bölgede kanama yaşanmasına yol açabilir. Bunlar hemorajik inme olarak tanımlanır. Baş ağrısı ile başlayan anevrizma bulantı, nöbet ve ölümle sonuçlanabilir.

Beyin Sarsıntısı

Araba kazası ya da kafaya darbe alma gibi nedenler beyin sarsıntısına yol açabilir. Darbe esnasında beyin kayar ve kafatasına çarpar. Bu durumda beyin zedeleyebileceği gibi sinir dokusu da yırtılabilir.

Beyin sarsıntıları beyindeki kimyasalların dengesini bozarak sinir hücrelerine zarar verir ve iltihaplanmayı tetikler. Beyin çoğu kez kendi kendine iyileşir. Fakat sarsıntının çok şiddetli ya da birden fazla olması halinde beyinde uzun süreli hasar yaşanabilir.

Bipolar Bozukluk BP

Bilim insanları bipolar bozukluk nedeniyle oluşan yoğun ruh hali değişikliklerinden sorumlu beyin faaliyetlerindeki sapmaları araştırıyorlar. Bu durumun Nörotransmitterlerin dengesizliğinin bir sonucu olduğu varsayımı üzerinde duruluyor. Nörotransmitterler, beyin hücreleri arasında mesajları taşır. Ruh hali uyku ya da hafıza gibi faaliyetlerde etkilidirler. 

Sözgelimi noradrenalin adı verilen nörotrasnmiterlerin çok fazla olması maniye yol açar. Noradrenlinin çok az olması ise depresyona zemin hazırlar.

Multipl Skleroz MS

MS hastalığında bağışıklık sistemi beyindeki ve omurilikteki sinirlere saldırır. Vücut, sinirlerin etrafında yer alan ve yalıtım tabakası görevini üstelenen  miyeline zarar verilmemesi için bu bölgeye beyaz kan hücreleri gönderir. Bu durum sinirlerde hasarlanmaya yol açar. Bunun sonucu olarak beyne giden ve beyinden vücuda aktarılan bilgi akışı bozulur.  Zaman içinde sinirler üzerinde lezyonlar meydana gelir. Yaşanan bu tip değişimler uyuşma, titreme ve görme sorunları gibi istenmeyen durumlara yol açar.

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktif Bozukluk DEHB

Uzmanlar dikkatsizlik ve/veya hiperaktivite gibi DEHB semptomlarının beyninde gelişen farklılıklardan kaynaklandığın düşünüyor. Yapılan bilimsel araştırmalar DEHB sorunu yaşayan bireylerde daha az gri ve beyaz madde olduğunu gösteriyor. Bu durum beyne sinyal gönderen sinir hücresinde, dikkat ve odaklanmada rol oynayan ağların çalışmasında farklılaşma yaratıyor.

Meditasyon

Meditasyon yani  zihin ve vücut bütünleşmesi, stresi azaltır ve zihinsel sağlığı destekler. Günümüzde araştırmalar beynin gerçekten değiştirilebileceğini ortaya koyuyor. Bilimsel araştırmalardan bir tanesinde 2 ay boyunca düzenli meditasyon yapmanın beyindeki gri maddeyi arttırdığı saptandı.   Beyinde yer alan gri maddenin artması beynin duyguları kontrol etmesini ve öğrenme faaliyetlerini kolaylaştırır. Meditasyon beyin hücreleri arasındaki bağlantıyı da güçlendirir. Son olarak meditasyonun beyindeki iltihabı hafiflettiği ve Alzheimer hastalığına karşı koruma sağladığı da bilimsel olarak ispatlanmıştır.

Egzersiz Yapmak

Hareket etmek vücuda ve beyne iyi gelir. Egzersiz, beyne oksijen ve besin sağlayan kan pompalar. Bunun yanı sıra egzersiz yapmak beyin hücrelerinin yenilenmesine ve sağlıklı kalmasına yardımcı olan proteinlerin salınımını da arttırır. Araştırmalar düzenli egzersizin, beyinde düşünmeyi ve hafızayı kontrol eden bölgeleri  büyütebileceğini gösteriyor.