"Too big to fail" (Türkçesi genellikle "Batmaya Çok Büyük" veya "Çökmesi Kabul Edilemez") terimi, finansal sistemde çok büyük ve önemli bir yere sahip olan bir kuruluşun (genellikle bir banka) iflas etmesi halinde, tüm ekonomiye ciddi zararlar vereceği ve hatta sistemin çökmesine neden olabileceği düşüncesi üzerine kuruludur. Bu nedenle, bu tür kuruluşlar iflas ettiğinde hükümetler genellikle onları kurtarmak için müdahale eder.
Neden Önemli?
- Sistemik Risk: Bu kuruluşların iflası, domino etkisi yaratabilir ve diğer finansal kuruluşları da zor durumda bırakabilir. Bu durum, kredi sıkışmasına, ekonomik durgunluğa ve hatta bir finansal krize yol açabilir.
- Kamu Güveni: Bu tür bir iflas, finansal sisteme olan güveni sarsar ve insanlar bankalara para yatırmaktan çekinebilirler.
- Moral Hazard: Hükümetlerin bu tür kuruluşları kurtarması, gelecekte benzer sorunlar yaşayan diğer kuruluşların da kurtarılacağı beklentisini yaratabilir ve risk alma davranışını teşvik edebilir.
Eleştiriler
- Adaletsizlik: Bu yaklaşım, küçük işletmelerin ve bireylerin yaşadığı zorluklarla çelişir ve büyük şirketlere özel bir ayrıcalık tanır gibi algılanabilir.
- Vergi Mükelleflerinin Yükü: Bu kurtarma paketleri genellikle vergi mükelleflerinin parasıyla finanse edilir.
- Verimsizlik: Kurtarılan şirketler, rekabet gücünü kaybedebilir ve verimsiz hale gelebilir.
Alternatif Yaklaşımlar
- Daha Sıkı Düzenlemeler: Bu tür riskleri önlemek için finansal kuruluşlar üzerinde daha sıkı düzenlemeler yapılabilir.
- Krize Hazırlık Planları: Büyük kuruluşların iflası durumunda ekonomik etkileri azaltmak için önceden hazırlanmış planlar oluşturulabilir.
- Iflas Prosedürlerinin Geliştirilmesi: Büyük şirketlerin iflas süreçleri daha hızlı ve etkin hale getirilebilir.
Sonuç
"Too big to fail" konsepti, finansal sistemin karmaşıklığı ve küreselleşmesiyle birlikte daha da önemli hale gelmiştir. Bu konuda hem hükümetlerin hem de düzenleyicilerin daha dikkatli ve kapsamlı çalışmalar yapması gerekmektedir.
Özetle:
- "Too big to fail" terimi, büyük finansal kuruluşların iflasının tüm ekonomiye zarar verebileceği düşüncesini ifade eder.
- Bu durum, sistemik risk, kamu güveni ve moral hazard gibi sorunlara yol açabilir.
- Bu yaklaşımın adaletsizlik, vergi mükelleflerinin yükü ve verimsizlik gibi eleştirileri vardır.
- Alternatif yaklaşımlar arasında daha sıkı düzenlemeler, kriz hazırlık planları ve iflas prosedürlerinin geliştirilmesi sayılabilir.
