Büyükbaba Paradoksu (Grandfather Paradox), zaman yolculuğu teorileri içinde en ünlü ve çarpıcı mantık çelişkilerinden biridir. Bu paradoks, geçmişe yapılan bir yolculuğun neden-sonuç zincirini nasıl bozabileceğini sorgular.
Paradoksun Özeti:
Bir kişi zaman makinesiyle geçmişe gider ve kendi büyükbabasını, çocuk sahibi olmadan önce öldürürse ne olur?
Bu durumda o kişi asla doğmamış olur. Fakat o zaman geçmişe gidip büyükbabasını öldürebilecek biri de olmaz. Yani hem “öldürmüş” hem “öldürmemiş” olur — işte bu, mantıksal bir çelişkidir.
Felsefi ve Bilimsel Yorumlar:
-
Determinist yaklaşım, geçmişin değiştirilemeyeceğini; zaman çizgisinin sabit olduğunu savunur.
-
Çoklu evren (multiverse) teorisine göre ise, kişi büyükbabasını öldürdüğünde sadece kendi evrenini değil, alternatif bir evreni etkilemiş olur. Bu sayede paradoks ortadan kalkar.
-
Zaman döngüsü teorileri, olayların kendini tutarlı şekilde tekrar ettiğini ve geçmişte yapılan eylemlerin zaten tarihin bir parçası olduğunu öne sürer.
Büyükbaba paradoksu, zaman yolculuğunun teorik olarak mümkün olsa bile neden pratikte mantıksal engellere takıldığını gösterir. Bu paradoks, fizik, felsefe ve bilimkurgu alanlarında hâlâ tartışılmaktadır.
