Tanzimat, Osmanlı İmparatorluğu'nda 1839 yılında Tanzimât Fermânı olarak bilinen Gülhane Hatt-ı Şerifi'nin okunmasıyla başlayan modernleşme ve yenileşme döneminin adıdır. Sözcük anlamı "düzenlemeler, reformlar" demektir.
Tanzimât Fermanı, 3 Kasım 1839 tarihinde Sultan Abdülmecid'in emriyle Koca Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkı'nda okunarak ilân edildi. II. Mahmut'un saltanatının ikinci döneminde yoğunlaşan reformlara resmi bir bildiriyle hukuki biçim verme istemi sık sık dile getirildi.
Tanzimât Fermanı, Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşmesinin başlangıcı olarak kabul edilir. Ferman, Osmanlı vatandaşlarına hukuk önünde eşitlik, can, mal ve ırz güvenliği, vergilerin adaletli bir şekilde toplanması, eğitim ve yargı alanlarında reformlar gibi önemli hak ve özgürlükler tanımıştır.
Tanzimât Fermanı'nın ilânından sonra Osmanlı İmparatorluğu'nda birçok alanda reformlar gerçekleştirildi.
Bunlar arasında şunlar sayılabilir:
- Askeri alanda: Askeri teşkilatta ıslahatlar yapıldı, modern silahlar ve eğitim yöntemlerine geçildi.
- Hukuki alanda: Mecelle adıyla bilinen yeni bir hukuk sistemi oluşturuldu, adli teşkilat reform edildi.
- Eğitim alanında: Modern eğitim kurumları açıldı, eğitim sistemi Avrupa modellerine göre yeniden düzenlendi.
- Yargı alanında: Yargı sistemi Avrupa modellerine göre yeniden düzenlendi, hukuk güvenliği sağlanmaya çalışıldı.
- Mali alanda: Maliye sistemi reform edildi, vergiler adaletli bir şekilde toplandı.
Tanzimât Dönemi, Osmanlı İmparatorluğu'nun modernleşmesinde önemli bir dönüm noktası olmuştur. Bu dönemde yapılan reformlar, Osmanlı İmparatorluğu'nun çağdaşlaşma çabalarına önemli katkılarda bulunmuştur.
